The doctrine of saint Thomas Aquinas on restitution as applied by Epifanio de Moirans to the case of Black slavery

Authors

  • Fernando Rodrigues Montes D'Oca Instituto Federal Sul-rio-grandense (IFSul)

DOI:

https://doi.org/10.62774/RcbXIV1028

Keywords:

Freedom, Black Slavery, Restitution, Commutative Justice, Penitence

Abstract

This article examines the theory of restitution in saint Thomas Aquinas, drawn from Question 62 of the Secunda Secundae, and explains how this theory was applied by the Burgundian Capuchin friar Epifanio de Moirans in his treatise against Black slavery – the work Servi Liberi (1682) – and in the defense of the thesis that Catholic faithful involved in the slave system were obligated to make restitution to enslaved Africans in order to fulfill the demands of commutative justice, expiate their sins against the seventh precept of the Decalogue, and thus be absolved for having engaged in such practices. The work is divided into three sections: 1. Preliminaries; 2. Unlawful Acts and Liable Parties for Restitution; and 3. Object of Restitution.

References

Aquino, Thomae, Corpus Thomisticum: Opera Omnia, Enrique Alarcón (ed.), Pamplona, Universidad de Navarra, 2000, disponible en: http://www.corpusthomisticum.org

---, Suma de Teología, 5 t., Regentes de Estudios de las Provincias Dominicanas en España (eds.), Madrid, BAC, 2001.

---, Suma Teológica, 9 t., edição bilíngue latim-português, Pe. Gabriel C. Galache S. J. y Pe. Fidel G. Rodríguez S. J. (dirs.), Carlos-Josaphat Pinto de Oliveira O. P. (coord. gen.), Aldo Vannucchi et al. (trad.), introdução e notas de Thomas d’Aquin – Somme théologique (1984), texto latino de Editio Leonina reproduzido na Edição Marietti (1948), São Paulo, Edições Loyola, 2009-2013.

Aristotelis, Ethica Nicomachea, Ingram Bywater (recognovit breuique adnotatione critica instruxit), Oxonii, Typographeo Clarendoniano, 1894.

Augustinus, Aurelius, «Opera Omnia», in Patrologiae Cursus Completus, Series Latina, t. 32-47, J. P. Migne (ed.), Parisiis, 1845-1849.

Avendaño, Didaci de, Thesaurus indicus seu generalis instructor pro regimine conscientiae, in iis quae ad Indias spectant, t. I, Antuerpiae, Iacobum Meursium, 1668.

Biblia Sacra Iuxta Vulgatam Clementinam, Alberto Colunga O. P. et Laurentio Turrado (eds.), Matriti, BAC, 194910.

Caietani, Thomae de Vio, Summula de peccatis, Venetiis, Dominicum Farreum, 1568.

Concilio de Trento, El Sacrosanto y Ecuménico Concilio de Trento, D. Ignacio López de Ayala (trad.) con el texto latino corregido según la auténtica de Roma publicada en 1564, Barcelona, Imprenta de Ramón Martín Indár, 1847.

Friedberg, Aemilius (ed.), Corpus Iuris Canonici, 2 t., Lipsiae, Officina Bernhardi Tauchnitz, 1879-18812.

Genuensi, Dionisius, Bibliotheca Scriptorum Ordinis Minorum S. Francisci Capuccinorum, Genuae, Typographia Ioannis Baptistae Scionici, 1691.

Hofmeister Pich, Roberto, «Reflexões sobre ‘Restituição’ (Restitutio): As teses de Tomás de Aquino», Dissertatio, Pelotas, n. 58, 2023, pp. 1-36.

Jaca, Francisco José de, Resolución sobre la libertad de los negros y sus originarios, en estado de paganos y después ya cristianos: La primera condena de la esclavitud en el pensamiento hispano, Miguel Anxo Pena González (ed.), Madrid, CSIC, 2002.

López García, José Tomás, Dos Defensores de los Esclavos Negros en el Siglo XVII (Francisco José de Jaca y Epifanio de Moirans), Maracaibo / Caracas, Biblioteca Corpozulia / Universidad Católica Andrés Bello, 1982.

Moirans, Epifanio de, A Just Defense of the Natural Freedom of Slaves: All Slaves should be Free (1682), Edward R. Sunshine (trans. and ed.), critical edition and translation of Servi Liberi seu naturalis mancipiorum libertatis iusta defensio, Lewiston, The Edwin Mellen Press, 2007.

---, Siervos Libres: Una propuesta antiesclavista a finales del siglo XVII, Miguel Anxo Pena González (ed. crítica), C. Baciero, J. M. Soto, T. de Azcona y J. Labiano (colabs.), Madrid, CSIC / CHP, Segunda Serie, vol. 14, 2007.

---, «Siervos Libres o la justa defensa de la libertad natural de los esclavos», en José Tomás López García, Dos Defensores de los Esclavos Negros en el Siglo XVII (Francisco José de Jaca y Epifanio de Moirans), Maracaibo / Caracas, Biblioteca Corpozulia / Universidad Católica Andrés Bello, 1982, pp. 179-298.

Molinae, Ludovici, De justitia et jure. Opera omnia. Tractatibus quinque, t. 1 et 3, Coloniae Allobrogum, Marci-Michaelis Bousquet, 1732-1733.

Pena González, Miguel Anxo, «Apéndice» en Francisco José de Jaca, Resolución sobre la libertad de los negros y sus originarios, en estado de paganos y después ya cristianos, Madrid, CSIC, 2002. pp. 71-372.

---, «Estudio Preliminar: Epifanio de Moirans, exponente singular de la práctica antiesclavista» en Epifanio de Moirans, Siervos Libres, Madrid, CSIC, 2007, pp. XV-LXXV.

Pius V, Catechismus ex decreto Concilii Tridentini ad Parochos Pii V, et Clementis XIII, Pont. Max, Iussu editus ad editionem Romae A. D. MDLXV publici iuris factam accuratissime expressus, Ratisbonae, Georgh Josephi Manz, 1866.

Reginaldo, Valerio, Praxis fori poenitentialis ad directionem confessarii, Lugduni, Horatii Cardon, 1616.

Soto, Dominici, De Iustitia et Iure, Libri decem, Methymnae a Campi, Francsicus a Canto, 1580.

Downloads

Published

2025-12-23

How to Cite

The doctrine of saint Thomas Aquinas on restitution as applied by Epifanio de Moirans to the case of Black slavery. (2025). Classica Boliviana, XIV, 65-102. https://doi.org/10.62774/RcbXIV1028