Conexões extensionais em sentenças de identidade e de propriedade: há uma lógica primitiva de quantificação na escolástica ibero-americana? A resposta oferecida por fray Alonso de Vera Cruz (1507-1584)
DOI:
https://doi.org/10.62774/RcbXIII768Palabras clave:
Enunciación, Propiedad, Extensión, Identidad, Proposición, enunciation, property, extension, identity, proposition, enunciado, propriedade, extensão, identidade, proposiçãoResumen
Partiendo de la naturaleza proposicional y de extensión de dos tipos de enunciados dentro de la lógica categorial tal como la enseñaron los escolásticos iberoamericanos del siglo de oro, a saber, los enunciados de identidad y de propiedad, este artículo pretende establecer un análisis enraizado en la lógica extensional de las oraciones de propiedad presente en el pensamiento del filósofo Fray Alonso de Vera Cruz (1507-1584). La lógica del siglo de oro debe considerarse como una vasta y amplia tradición reflexiva, heredera del mundo antiguo y medieval, construida sobre las nociones clásicas y distintas de enunciado, término predicativo, propiedades terminísticas y funciones categoremáticas y sincategoremáticas de los términos dentro de la oración. La enunciación es el punctum saliens de la lógica en este periodo, sobre todo porque, a partir de la composición de términos, se establecen múltiples relaciones lógicas entre ellos, lo que justifica la asunción de aporías como la identidad entre extremos, las propiedades compartidas entre sujetos y predicados, así como el análisis detallado de las funciones desempeñadas por términos y conceptos, unas veces como intentiones animae y otras como oraciones postuladas en el lenguaje. Por ello, se pretende aquí un análisis introductorio de la naturaleza de la enunciación de la propiedad y sus condiciones extensionales para una lógica primitiva de la cuantificación a partir del tratado Recognitio Summularum de Fray Alonso.
Abstract
Starting from the propositional nature and extension of two types of statements within the categorical logic as taught by the Ibero-American scholastics of the siglo de oro, namely the statements of identity and property, this article aims to establish an analysis rooted in the extensional logic of property sentences present in the thought of the great philosopher Fray Alonso de Vera Cruz (1507-1584). The logic of the siglo de oro should be seen as a vast and wide-ranging reflexive tradition, heir to the ancient and medieval world, built on the classic and distinct notions of enunciation, predicative term, terministic properties and categorematic and syncategorematic functions of the terms within the sentence. The enunciation is the punctum saliens of logic in this period, especially because, from the composition of terms, multiple logical relationships are established between them, which justifies the assumption of aporias such as the identity between extremes, the properties shared between subjects and predicates, as well as the detailed analysis of the functions performed by terms and concepts, sometimes as intentiones animae and sometimes as sentences postulated in language. The aim is therefore to provide an introductory analysis of the nature of the property statement and its extensional conditions for a primitive logic of quantification based on Fray Alonso's treatise Recognitio Summularum.
Resumo
Partindo da natureza proposicional e da extensão de dois tipos de enunciados dentro da lógica categórica tal como ensinada pelos escolásticos ibero-americanos do siglo de oro, a saber, os enunciados de identidade e de propriedade, o presente artigo pretenderá estabelecer uma análise radicada na lógica extensional de orações de propriedade presente no pensamento do filósofo Fray Alonso de Vera Cruz (1507-1584). A lógica do siglo de oro deve ser vista como uma vasta e ampla tradição reflexiva, herdeira do mundo antigo e medieval, construída a partir das clássicas e distintas noções de enunciação, termo predicativo, propriedades terminísticas e funções categoremáticas e sincategoremáticas dos termos dentro da oração. O enunciado é o punctum saliens da lógica neste período, especialmente porque, a partir da composição dos termos, se estabelecem múltiplas relações lógicas entre eles, o que justifica a assunção de aporias como a identidade entre os extremos, as propriedades compartilhadas entre sujeitos e predicados, bem como a análise detalhada das funções desempenhadas pelos termos e pelos conceitos, ora como intentiones animae ora como sentenças postuladas na linguagem. Portanto, se pretenderá aqui uma análise introdutória sobre a natureza do enunciado de propriedade e suas condições extensionais para uma lógica primitiva de quantificação a partir do tratado Recognitio Summularum de Fray Alonso.
Descargas
Citas
ARISTÓTELES, Tópicos. Livro V, Miguel Candel Sanmartín (intr., trad. y notas). Madrid, Gredos, 1987.
BOCHENSKI, Ioseph, History of Formal Logic, Notre Dame, Notre Dame University Press, 1961.
BOEHNER, Philoteus, Medieval Logic. An Outline of its development from 1250 to 1400, Chicago, Chicago University Press, 1952.
COXITO, Amândio A., Lógica, Semântica e Conhecimento na escolástica peninsular pré-renascentista, Coimbra, Editora da Biblioteca da Universidade de Coimbra, 1980.
RIJK, Lambertus Marie de, Logica modernorum II, 1, Assen: Van Gorcum Co. publish., 1967.
---, Through Language to Reality: studies in Medieval Semantics and Metaphysics, Northampton, Routledge, 1989.
FONSECA, Pedro da, Instituições Dialéticas, T. I, Porto Alegre, editora IHSV, 2023.
HISPANO, Petro, Tractatus: Summulae Logicales, Assen, Van Gorcum Co. publish., 1972.
KNEALE, William and Martha, The Development of Logic, Oxford, Clarendon, 1984.
MUÑOZ DELGADO, Vicente, El pensamiento lógico: la lógica en la península ibérica durante el siglo XVI, in Filosofía iberoamericana en la época del Encuentro (org. Laureano Robles), Madrid, Trotta, 1992, 347-404.
OCKHAM, Guilherme, Summa Logica: Pars I, n. 63. Bruges, Bibl. de la Ville 498 (an. 1340); Avignon, Bibl. Mun. 1086 (1343). Disponível em http://www.logicmuseum.com/wiki/Authors/Ockham/Summa_Logicae
PINBORG, Jan, Logica e Semantica nel medioevo, Torino, Boringhieri, 1984.
REDMOND, Walter, La lógica del Siglo de Oro: una instroducción histórica a la Lógica, Pamplona, EUNSA, 2002.
--- e Mauricio BEUCHOT, Pensamiento y realidad en Fray Alonso de la Vera Cruz, México, Universidad Autónoma, 1987.
RUBIO, Antonio, Commentarii in Universam Aristotelis Dialecticam una cum dubiis, et quaestionibus hac tempestate agitari solitis in duas partes distributi, Pars Prior, Quaestiones Prooemiales Pro Dialecticae Introductione, Alcalá, Sánchez, 1603.
TORRE, Oscar Jiménez, Elementos de las ciencias demostrativas en Aristóteles, Pamplona, EUNSA, 2006.
VERA CRUZ, Alonso de. Recognitio Summularum, Salmanticae, in aedibus Dominici à Portonariis, 1569.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 Marcus Boeira

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0.
Atribución: Debe dar el crédito apropiado, proporcionar un enlace a la licencia otorgada e indicar si se hicieron cambios. Puede hacerlo de cualquier manera razonable, pero no de forma que sugiera que el licenciante lo respalda a usted o a su uso.
NoComercial - No puede utilizar el material con fines comerciales.
NoDerivados - Si usted mezcla, transforma o construye sobre el material, no puede distribuir el material modificado.
Sin restricciones adicionales - No puede aplicar términos legales o medidas tecnológicas que restrinjan legalmente a otros el derecho de hacer cualquier cosa que nuestra licencia permita.